Kolory w drukowaniu

ODWZOROWANIE KOLORÓW W DRUKU

Proces drukowania i odwzorowywania kolorów jest skomplikowany i zarazem bardzo ciekawy. Większość z nas korzysta z drukarek, tak więc warto przyjrzeć się temu zagadnieniu.

ŚWIATŁO I KOLORY

Światło widzialne jest niczym innym jak rodzajem promieniowania elektromagnetycznego, charakteryzującym się określoną długością fal. Od promieniowania innego podtypu, jak choćby radiowego lub rentgenowskiego, odróżnia je właśnie ich długość. Z kolei ludzkie oko, podobnie jak oko każdego innego organizmu, jest narządem światłoczułym. Dzięki obecnym w nim receptorom posiada ono zdolność rozróżniania długości fal odbijanego lub emitowanego światła w zakresie od 380 do 740 nanometrów. Każda z tych liczb odpowiada innej możliwej do rozróżnienia barwie. I tak, przykładowo, pewien obiekt absorbuje wszystkie fale elektromagnetyczne oprócz tych o długości 460nm. Część fal o tej właśnie długości jest odbijana, dzięki czemu po zarejestrowaniu przez oko zostanie rozpoznana jako kolor niebieski. W przypadkach światła o długości spoza podanego przedziału, niemożliwego do zarejestrowania przez nasz zmysł wzroku, mówimy o ultrafiolecie (fale krótsze, poniżej 400nm) lub podczerwieni (fale dłuższe, powyżej 780nm). Fale o określonych długościach mogą również nakładać się na siebie (tzw. superpozycja), dając niezliczone kombinacje kolorów. Co ciekawe, ten sam identyczny kolor może powstawać na skutek złożenia różnych fal na kilka sposobów.

Liczba barw, jakich jest w stanie rozróżnić nasze oko, jest olbrzymia – wynosi około kilkanaście milionów. Warto wspomnieć, że zmysł wzroku jest głównym informatorem naszego układu nerwowego – aż 85% informacji o otoczeniu jest dostarczana właśnie przez nasze oczy.

PODSTAWOWE KOLORY W DRUKU – CMYK

Pomimo występowania milionów kolorów, w praktyce większość z nich daje się przedstawić za pomocą wielorakich kombinacji zaledwie czterech podstawowych barw.

Są to tzw. barwy CMYK, a mianowicie Cyan (odcień niebieskiego), Magenta (odcień purpurowy), Yellow (odcień żółtego) oraz Key Colour (kolor czarny, ale niezbyt intensywny). Warto dodać, że nie są one standaryzowane i w zależności od producenta oraz rodzaju tuszu lub tonera mogą się nieznacznie różnić nasyceniem lub głębią koloru. W praktyce nie ma to jednak większego znaczenia ani pod względem jakości finalnie uzyskiwanych barw, ani pod względem ceny lub wydajności wkładów.

Wprawdzie kolor czarny również mógłby zostać uzyskany z połączenia trzech pierwszych barw, jednak byłby to w praktyce odcień brązowo-czarny, nie wspominając o tym, że wykorzystywanie trzech rodzajów tuszu do drukowania czarnego tekstu byłoby mało oszczędnym rozwiązaniem. Początkowo jednak tak właśnie było – do druku kolorowego wykorzystywano jedynie 3 kolory, zaś kolor czarny został dołożony dopiero w późniejszych latach.

Jak widać na naszym rysunku odpowiednie mieszanie barw daje nam różne warianty kolorów, a suma wszystkich to kolor czarny.

 

KOLORY RGB NA EKRANIE

Wierne odwzorowanie kolorów jest bardzo trudnym zadaniem, gdyż drukarki i komputery posługują się innymi skalami barw. W pierwszym przypadku są to oczywiście barwy z przestrzeni CMYK, w której poszczególne kolory określane są w wartości procentowej nasycenia – od 0 do 100%, zaś komputery używają przestrzeni RGB, definiowanej przy pomocy kolorów czerwonego, zielonego i niebieskiego, w skali od 0 do 255 dla każdego z nich.

Nie jest możliwe idealne przedstawienie kolorów z przestrzeni RGB do CMYK lub na odwrót. Po pierwsze, obie przestrzenie różnią się ilością istniejących barw – RGB posiada szerszy zakres kolorów, a także większą głębię i wyrazistość. Po drugie, istnieją również inne kwestie, nie tyczące się wyłącznie samej zamiany z jednej przestrzeni do innej. Często zdarza się, że to, co widzimy na ekranie, nie do końca odwzorowuje rzeczywisty wygląd wyświetlanego obiektu. Dysproporcje w jakości wyświetlanego obrazu pomiędzy niskobudżetowymi monitorami, a tymi z górnej półki cenowej, są kolosalne. Na finalny efekt wydruku wpływ ma również użyty papier – tu także dostrzegalna będzie różnica pomiędzy lepszym, a gorszym jakościowo materiałem. Należy pamiętać, iż główna różnica tkwi w tym, że ekran jest źródłem światła. Z kolei uzyskany wydruk nie emituje już światła, a wyłącznie odbija część promieni świetlnych dzięki wykorzystaniu substancji o określonych właściwościach.

Pomimo tego, że ostatecznych różnic nie da się niestety uniknąć, istnieją sposoby na możliwie jak najwierniejsze ukazanie spodziewanego efektu. Popularne programy graficzne oferują możliwość konwersji widzianych barw RGB do CMYK, dzięki czemu widziany na ekranie obraz będzie lepiej odwzorowywał przewidywany efekt końcowy po wydruku.

Podsumowując kolory CMYK mieszają się do czerni i są wykorzystywane podczas drukowania, natomiast kolory RGB mieszają się do bieli i są widziane przez nas na wszelkich urządzaniach takich jak monitory, laptopy czy telewizory.

KOLORY UZYSKIWANE PODCZAS DRUKU

W drukarce atramentowej, w części zwanej głowicą, dla każdego koloru występują osobne rzędy setek lub czasem nawet tysięcy dysz. Głowica przesuwa się wzdłuż kartki, zatrzymując się w wytyczonych miejscach przez ułamek sekundy, upuszczając na nie mikroskopijne krople tuszu. Informacje o tym, które dysze należy uaktywnić, aby móc wydrukować dany znak lub obraz w określonym miejscu, były już wcześniej przekazane przez komputer.

Druk kolorowy w drukarce laserowej odbywa się poprzez kolejne naświetlanie bębna światłoczułego poszczególnymi kolorami tonerów. W przypadku gdy drukarka posiada wyłącznie jeden bęben, to drukowanie musi przebiegać czterostopniowo – papier przebiega pod bębnem czterokrotnie, dla każdego koloru z osobna. Jeśli natomiast drukarka wyposażona jest w cztery bębny światłoczułe, to wydruk uzyskiwany jest już za pierwszym przebiegiem papieru pod kolejnymi bębnami. Drugi sposób zapewnia oczywiście mniejsze zużycie bębnów oraz przyspiesza cały proces.